Kapag tumili ang bading—APIR!

UNANG-UNA, hindi lahat ng bading ay tumitili. Kaya iritang-irita ako sa balita sa TV kanina na ang mga utak pulbura sa Bulacan ay may bagong iligal na naman na paputok na ang tawag nila ay “Goodbye Bading” na kamag-anak ng “Goodbye Philippines” at “Goodbye Universe” na ang dapat talagang ipinangalan nila kung hindi pa sana natusta ang kanilang utak ay “Goodbye mga Daliri” o di kaya’y “Goodbye Kamay” at “Goodbye Buhay” na bongga ang tugmaan.

            “Goodbye Bading” daw ang ipinangalan sa walang kuwenta at maperhuwisyong paputok na ito dahil dalawang minuto munang titili ito bago sumabog. Dahil nga nilason na ng pulbura ang utak ng mga nakapag-isip nito at isa akong ulirang (ehem!) guro, nais kong magbigay ng kaunting lektyur dito na libre. Ang mahal kaya ng per hour ko sa Miriam College at La Salle Taft! Isipin na lamang natin na community outreach involvement ko ito para matulungan ang mga negosyante ng paputok na hindi nakapag-aral at kung nakapag-aral man ay walang pinag-aralan.

            Ganito kasi iyon. Sari-sari ang mukha ng mga bading. May mga bading na maskulado dahil mahilig mag-gym at sila yung tipo na hindi titili. Mayroong matinee idol—super guwapo at seksi na tinitiliian ng mga babae at bading—pero bading din hindi nga lang inaamin. Mayroong sundalo at pulis na ang bababa at babagsik ng mga boses at diyahe nga naman sa kanilang trabaho kung titili-tili sila. Mayroong mga pari at obispo na mahinahon magsalita palagi. Mayroong abogado na pormal magsalita at titili lamang kung mahulog ang microphone sa harap niya. Mayroong mga doktor, dentista, makata, propesor, inhenyero, arkitekto at marami pang iba. Siyempre mayroon ding mga parlorista—yung mga nagdadamit babae at nagmi-meyk-ap—tulad ni Vice Ganda na masayahin at mahilig talagang tumili. Kaya siguro akala ng nakararami, kapag bading tumitili. Ito kasi ang tradisyon ng kabadingan sa showbiz sa Filipinas na pinauso ng Facifica Falayfay ni Dolphy, pagbabakla-bakla ni Joey de Leon at ng mga kabarkads niyang sina Tito (senador ‘yan ha) at Vic Sotto, Roderick Paulate, at ngayon ni Vice Ganda. Walang mali sa uri ng kabadingang kanilang isinusulong. Trip nilang magsuot-babae at mag-meyk-ap, e di pabayaan natin sila. Ang kaso nga lang, sila ang mas visible kung kaya inaakala ng mga utak-pulbura at ng mga walang utak, period, ay sila ang epitome, ang representative, ang normal, na bading.

            Maling-mali na “Goodbye Bading” ang ipapangalan sa isang tumitili at delikadong paputok. Dapat ang itawag dito ay “Goodbye Utak Forever!”

            Kaya gustong-gusto ko ang kampayang APIR—Aksyon Paputok Injury Reduction— ng Department of Health. Napanood ko sa TV ang paglunsad nila ng programang ito. Namigay pa sila ng CD na ang sisidlan ay hugis paputok na trianggulo ng mga tunog ng pagsabog ng mga paputok. Canned firecrackers sound. Bakit hindi? Ngunit bongga na din naman ang tunog ng takip ng kalderong pinapatik ng malaking kutsara di ba? Bongga na ito kung sasabayan pa ng tilian at sigawan at tawanan at sayawan.

            Noong isang araw lang, isang traysikel sa Bulacan na puno ng mga kargang paputok ang sumabog. Sunog ang katawan ng drayber at namantay ang kaniyang anak na kasama niya sa pagbibiyahe. Nangyari ito dahil may paputok na inilagay malapit sa tambutso.  Ngayong araw lang, tatlong araw bago magbagong taon ay may mga bata nang isinusugod sa ospital dahil naputukan ng piccolo. Mayroon ding batang nakalunok ng pulbura. Ang nakakaawa ang batang babae na natamaan ng ligaw na bala sa binti. Noong nakaraang Pasko lang, isang buntis ang natamaan ng ligaw na bala sa balakang. E, papunta lang naman sana siya sa simbahan. Buti hindi natamaan ang bata sa kaniyang sinapupunan. Taon-taon, libo-libong tao ang nadidisgrasya dahil gumamit ng mga paputok. Hahayaan na lamang ba natin ito?

            Bukod sa peligrong maputukan, dalikado rin ang usok ng mga paputok na ito sa mga may hika tulad ko. Lalo na sa mga bata. Hindi ba sakop ng Clean Air Act ang usok mula sa mga paputok na ito?

            Kaya binabati ko ang DOH sa aktibong kampanya nito laban sa mga paputok. Pati ang Malakanyang ay nagpalabas na rin ng statement hinggil sa iwas-paputok. Pati ang GMANEWS.TV na pinapanood ko palagi ay parang pino-promote na rin ang pag-iwas sa paggamit ng paputok sa kanilang mga balita at programa. Sa ganitong mga isyu at pagkakataon, dapat talagang maging bias na ang masmidya.   

            Kung may extra lang akong pera ngayon gusto ko sanang mag-New Year sa Lungsod Baguio o kaya sa Lungsod Davao. Bawal kasi ang mga paputok doon. Mas nag-iisip at mas matapang ang mga lokal na lider nila. Nagmumukha pang mas sibilisado ang kanilang lungsod. Sana pamarisan sila ng iba pang mga lokal na pamahalaan sa ating bansa.

            Heto ang dasal ngayon ng Sirena sa pagtatapos ng taon: SANA MASUNOG MULI ANG MGA TINDAHAN NG PAPUTOK SA BULACAN!!! Hayan, tili ‘yan ng isang galit na bading.

            Kung may utak tayo at malasakit sa kapuwa, dapat GOODBYE PAPUTOK na tayo sa 2012.

[29 Disyembre 2011

Lungsod Pasig]

Panalo ang Wikang Filipino

SA pag-impeach kay Chief Justice Renato Corona, panalo ang wikang Filipino.

            Kahapon, kinaumagahan matapos ma-impeach ng 188 na kongresista si Corona noong gabi ng ika-12 ng Disyembre, nagtalumpati si PNoy at sinabing si Corona ang dahilan ng pagkawala ng dangal ng Korte Suprema. Kahit hindi ko masyadong gusto si PNoy (dahil naniniwala akong utak-hasyendero pa rin siya at naglalaway na tuta ng Amerika) naniniwala naman ako sa kaniyang tinuran. Dapat lang matanggal si Corona dahil mistula siyang kanser sa kataas-taasang hukuman ng bansa. Klaro naman na ang tunay na pinagsisilbihan niya ay ang interes lamang ni Gloria Macapagal Arroyo na former (?) boss niya. Patunay rito ang mabilisang paglabas ng TRO laban sa hold departure order ng pamahalaan para kay Gloria at sa kaniyang bana dahil sa maraming kasong kanilang kakaharapin.

             Si PNoy, gaya ng ginagawa niya sa kaniyang mga SONA at mahahalagang talumpati sa harap ng taumbayan, Filipino ang ginamit upang tuligsain si Corona. Take note, hindi ang Korte Suprema ang tinutuligsa ni PNoy kundi si Corona lamang na midnight appointee (kung kaya labag sa Saligang Batas) ni Arroyo. Ang yabang naman ni Corona kung iniisip niya na siya ang Korte Suprema gayung mala-impostor lamang siya roon. Kanina sa mga balita sa telebisyon, istaring si Corona dahil nag-court holiday ang ilang mga korte sa Metro Manila at iba pang mga lugar sa Filipinas bilang suporta umano sa kaniya. Nagtalumpati si Corona na ayon sa mga reporter ay “palaban” daw pero parang wala namang puwersa. At kruhay! Sa Filipino ang talumpati ng na-impeach na chief justice!

            Tuwang-tuwa ako sapagkat hindi na lamang presidente ang nagpi-Filipino kundi pati na rin ang punong mahistrado. Kaya panalong-panalo ang wikang Filipino! Well, wikang Filipino na Tagalog-based na ayaw siyempre ng ilang mga kakilala kong Bisaya. Pero para sa akin, okey na ito. At least katutubong wika na.

            Pero siyempre dahil si Corona ito, duda ako sa kaniyang paggamit ng wikang Filipino. Palagi naman kasi siyang nag-i-Ingles sa mga talumpati niya. Si PNoy, consistent na sa paggamit ng Filipino kaya hindi mukhang pilit at di-sinsero gaya ng kay Corona. Si Corona talaga. Hirap siyang basahin ang kaniyang talumpati. Obvious naman na nag-Filipino lamang siya upang tapatan ang pag-Filipino ni PNoy. Sana kasi nagpa-praktis muna siya kay Atty. Midas Marquez.

            Akala talaga ni Corona, malalansi niya ang sambayanang Filipino sa paggamit ng Filipino. Akala niya paniniwalaan siya dahil ginamit niya ang wika ng masa. Mas nagiging nakakadiri tuloy ang kaniyang talumpati.

            Sabi niya, nagiging diktador na raw si PNoy. Ows? Natawa ako. Utak-hasyendero, oo. Tuta ng Amerikano, oo. Pero diktador? Si Chief Justice talaga, you’re so funny, sir! O kung sa isang FM station pa, joke ba ‘yun?! Bwahahaha! Parang kasing funny ito kung pagbintangan natin si PNoy na siya ang awtor, a.k.a. mastermind, ng sikat na “Oplan Put the Little Girl To Sleep” ni Elena Bautista Horn (gusto ko talaga sanang isalin sa Filipino ang kaniyang apelyido para mas may impact!).

            Nagrereklamo si Corona na yung articles of impeachment daw sa Kongreso ay hindi binasa ng mga kongresista at basta pinirmahan na lamang. Look who’s talking! Di ba nagdesisyon na rin naman ang Korte Suprema na pinamunuan ni Corona na hindi rin nila nabasa ang complaint o affidavit o prayer?

            Ang nakapagtataka lang, ang mga reklamo nina Corona, Marquez, Horn, Atty. Ferdinand Topacio, at Atty. Raul Lambino ay magkakatunog. Nag-uusap ba sila? Tanong lang ‘yan ha. At kung nag-uusap nga sila, heto ang payo ko kay Corona, huwag na huwag siyang magpasulat ng talumpati sa Filipino kay Atty. Topacio. Bukod kasi sa malaking posibilidad na makakapasok ang mga salitang tulad ng “itlog,” baka magkaroon pa ng mga mali o OA na metapora ang maririnig mula sa kaniyang speech. Noong araw na ililipat si Arroyo mula St. Luke’s Medical Center sa Lungsod Taguig tungo sa Veterans Memorial Medical Center sa Lungsod Quezon, napanood ko sa isang interbyu sa telebisyon si Topacio na nag-trying hard maging makata nang tinanong siya kung sasamahan ba ng dating First Gentleman ang Dating Pangulo sa sasakyan patungong VMMC. Aniya, “Hindi naman iiwanan ng dating First Gentleman ang kaniyang kabiyak na nakaratay sa banig ng karamdaman.” Weeeee… Banig ng karamdaman? Yung karamdaman hindi na tayo sigurado d’yan, na ang tawag nga ng mga tibak na nagrarali ay “kaartehan” lamang. Pero ang banig? Juice koh! May banig sa St. Luke’s? Kuwarto mo tig-PhP50,000 a night tapos sa banig ka lang pahihigain? Ano ‘yun? Parang sa amin sa Antique Provincial Hospital?

            Heto ang naiimadyin ko. Kung si Topacio ang magiging coach ni Corona sa Senado, I’m sure parang ganito ang pleading niya: “Mga kagalang-galang na Huwes-Senadores, buong puso kong ipinababatid sa inyo, wala po akong kasalanan, wala po. Ipatatanggal ko ang dalawa kong itlog kung guilty ako! Para akong ibong may layang lumipad subalit ikinukulong ninyo sa hawla ng mga maling paratang dahil sa utos ng haring diktador ng Albania! Sa loob at labas ng Korte Suprema kong sawi….” Pagkatapos, magugulat at matatawa ang microphone at biglang tatalon. Mapapalundag si Corona pero si Marquez ang mapapasigaw, actually, mapapatili ng, “Ay puki ng baklang dagang froggy!” Check n’yo sa You Tube. Meron.

            Sabi pa ni Corona, mahimbing daw ang kaniyang tulog dahil malinis ang kaniyang konsensiya. Sino ang kinukumbinse n’yo, sir? Sarili n’yo? Tingnan mo kaya itsura mo sa salamin. Iyan ang itsura ko kapag puyat ako sa katse-tsek ng term peyper ng mga estudyante ko at kinabukasan na ang deadline ng pagsumite ng grades.

            Para sa akin bilang guro ng Filipino, sagrado ang Pambansang Wika. Wika ito ng kaluluwa ng ating bansa kung kaya hindi dapat ginagamit upang magsinungaling o manlinlang ng kapuwa. At bilang makata, para sa akin sagrado ang Wika—maging Kinaray-a ito, Cuyunon, Ingles, Aleman, Bahasa, o kung ano pa man. Dapat gamitin lamang ito upang isiwalat ang katotohanan kasi may kasabihan sa Ingles na liars go to hell. Ito ang dapat mabatid nina Corona, Marquez, Sung… er, Horn, Topacio, at Lambino. At siyempre, nina Gloria at Mike Arroyo na rin na mga direct descendant pa naman ni Santa Teresa ng Avila. Abaw, Santa Teresa, ipagdasal n’yo po sila!

            Sa pag-impeach kay Corona panalo ang wikang Filipino. At kung matanggal si Corona sa Korte Suprema, panalo ang sambayanang Filipino.

[14 Disyembre 2011

Lungsod Pasig]